شيــــــــــوه هاي پيش از تكلـــــم :
 
كودك پيش از تكلم از سه شيوه براي فهماندن غرض و منظور خود استفاده ميكند. اين شيوه ها عبارتند از: گريه و فرياد، اداي صداهاي نامشخص و اشارات.( مهمترين قسمت همان شيوه دوم است زيرا پس از چندي بصورت صداهاي مشخص و بامعنا يعني لغات در مي آيد.)
 
۱- گــــريه و فـــــــــرياد :
 
در روزهاي نخست زندگي بيشتر صداهايي كه از كودك شنيده مي شود به صورت گريه و فرياد است. در طي هفته اول گريه در فواصل نامنظمي ظاهرمي شود. نوزاد بدون هيچ گونه علت ظاهري گريه مي كند. اما يك مرتبه گريه يا خود به خود و يا در نتيجه توجه مادر قطع مي شود.
 
۲- صــــــــدهاي غيــــــــــر مشخص :
 
در ماههاي اول زندگي علاوه بر گريه صداهاي نامشخص ديگري شنيده ميشود اين صداها را نياموخته است بلكه بخودي خود آنها را ظاهر ميسازد و چه خوبست بدانيم كه اين صداها عموميت دارند و در تمام اقوام و ملل و نژادها ديده ميشوند بطوريكه حتي كودكان كر نيز اينگونه صداها را نشان ميدهند. كودك اغلب هنگامي كه تنهاست و افراد ديگري نيست كه او را مشغول كنند به ايجاد اين صداها مي پردازند. شنيدن صداي كودك براي خود او لذت بخش است و به همين سبب است كه اغلب با شنيدن صداي خود تبسم مي كند و گاهي نيز مي خندد. كودكان ناشنوا نيز در ابتدا مانند كودكان سالم اين گونه صداها را ايجاد مي كنند ولي چون صداي خود را نمي شنوند تا از آن لذت ببرند پس از چندي دست از ايجاد صدا بر مي دارند.
 
۳- اشـــــــــــــــاره :
 
در ابتدا كودك به موازات اشاره، صداهايي نيز ايجاد مي كند و مي خواهد با كمك اين دو منظور خود را براي ديگران آشكار سازد ولي رفته رفته پي مي برد كه تنها با اشاره نيز مي توان منظور خود را آشكار ساخت ولي اگر اشاره وي فهميده نشود او از گريه براي فهماندن غرض خود كمك مي گيرد. اما در مورد زمان سخن گويي بايد بگوييم كه بسياري از كودكان طبيعتاً بين 12 و 18 ماهگي براي تكلم آماده مي شوند و چنانچه كودك در اين دورة آمادگي زبان باز نكند ممكن است از نظر عاطفي براي وي اختلالاتي دست دهد زيرا نمي تواند خواسته ها و احساسات خود را بيان كند. و در آموزش زبان سن 1- 3 سالگي بسيار مهم است از آن بابت كه اين سن دوره تقليد از بزرگسالان است و آنچه را كه آنها بگويند او ادايش را در مي آورد . از آنجا كه مادر بيش از افراد ديگر با كودك در ارتباط است. بنابراين نقش مادر در آموزش زبان به كودك را نبايد ناديده گرفت.
 
مادر در آموزش زبان بايد نكاتي را مورد نظر داشته باشد كه اهم آنها عبارتند از :
 
۱- بيان كلمات از ساده به مشكل باشد، از كلمات يك هجايي شروع كند تا بتدريج بتوان كلمات چند هجايي را به او آموخت. ۲- با كودك با زبان ساده و قابل فهم حرف بزند نه با زبان علمي غليظ . البته اين امر مانع آن نيست كه مادر درست و صحيح حرف بزند. ۳- از كلماتي استفاده كند كه بيشتر مورد نياز كودكند. ۴- بيان عبارات سريع نباشد كه انتقالش به ذهن كودك با دشواري هايي همراه است . ۵- عبارات طولاني به كار نبرد . ۶- در حين صحبت اگر كودك دچار خطائي شد با فرمي آن را اصلاح كند .و كودك را تنبيه و تمسخر نكند . ۷- اصلاح تلفظ بايد از زماني شروع شود كه كودك صداهاي حروف را از هم تشخيص ميدهد . ۸- هرگز كلمه اي را به حساب اين كه از آن خوشش مي آيد غلط تلفظ نكنيم . ۹- در آموزش يك اسم نام اصلي و صحيح را بكار ببريم به عنوان مثال كلمه گوسفند را براي گوسفند به كار ببريم نه كلمه بع بعي را .
اما مـــــــادران براي آموزش زبان از چه روشهايي مي توانند استفاده كنند :
۱- بازي با حروف و در آوردن صداي آن از طريق بازي و يا بيان داستان . ۲- آموزش شعر، سروده هاي ساده كه الفاظ را قالبي به كودك منتقل مي كند در اين امر آثار مفيدي دارند. ۳- در آموزش زبان كودك را بايد تشويق كرد و هرگز نبايد گذاشت كه احساس عدم لياقت كند . ۴- خودداري از عيب جوئيهاي خشن، تنبيه، تمسخر در صورت اشتباهات تلفظي ودستوري.۵- ايجاد انگيزه براي صحبت كردن كودك از طريق بي توجهي به شيوه هاي ديگر تفهيم و تفهم از جمله گريه و فرياد و يا اشاره.
 
منبع:

http://www.hamdardi.com
نقش والدین در زبان آموزی کودک
 
منبع : سایت تخصصی مهدی سعید بنادکی

يكي از شيرين ترين مراحل كودكي فرزندان ما، زماني است كه اولين كلمات را برزبان مي آورند و با شروع دومين سال زندگي كودك، بسياري از والدين ابراز نگراني مي كنند كه آيا پيشرفت سخن گفتن فرزندشان طبيعي است يا خير؟
مادر مهرنوش ٢ ساله دراين باره مي گويد: دخترم خيلي ديرتر از بچه هاي هم سن و سال خود شروع به حرف زدن كرد و اكنون نيز در جمله سازي مشكل دارد.

 
مادر كيارش ٣ ساله عنوان مي كند: گاهي فرزندم آن قدر گفتن يك جمله را طولاني مي كند و مدام به دنبال كلمات مختلف مي گردد كه حوصله اطرافيان سر مي آيد و جمله او را تكميل مي كنند.
مادر سوگل ٤ ساله كه به شيريني شعر مي خواند و جملات را به خوبي و كامل ادا مي كند، عقيده دارد: والدين در پيشرفت زباني كودكان خود نقش كليدي دارند و واضح و رسا ادا شدن كلمات توسط پدر و مادر و ايجاد فرصت هاي مناسب براي وسيع تر كردن دامنه لغات كودك، باعث زود و كامل صحبت كردن او مي شود.
يك روان شناس تربيتي در اين باره مي گويد: به طور طبيعي، سن شروع سخن گفتن كودكان بسيار متفاوت است؛ تعدادي از بچه هاي ١٢ ماهه، چند كلمه ساده را ادا مي كنند اما كودكاني هم هستند كه تا سن ١٥ تا ١٨ ماهگي نمي توانند صحبت كنند.
دكتر محبوبه مفتاحي عنوان مي كند: حدود ٧٠ درصد كودكان هنگامي كه به سن ٢ سالگي مي رسند، مي توانند ٥٠ تا ٢٥٠ كلمه را برزبان بياورند، همچنين مي توانند كلمات را كنار هم قرار دهند و جملات ٢ يا ٣ كلمه اي بسازند.
وي اضافه مي كند: حدود ١٠ تا ١٢ درصد از اين كودكان نيز از لحاظ گفتاري از ديگران عقب تر هستند و جزو كودكاني به حساب مي آيند كه ديرتر زبان باز مي كنند.
وي تصريح مي كند: دير به حرف آمدن كودكان، خطر به حساب نمي آيد ولي اگر كودكي در سن يك سالگي به بعد و حدود ١٨ ماهگي، در فهميدن گفتار اطرافيان و درك آن ها مشكل دارد، بايد با دكتر مشورت كرد.
وي خاطرنشان مي كند: بر طبق تحقيقات، پيشرفت زبان و افزايش دايره لغات كودك با تعداد كلماتي كه مي شنود و مقدار كمكي كه از ديگران مي گيرد و به صورت تشويق و صحبت كردن زياد با كودك نمود پيدا مي كند، رابطه مستقيم دارد.مفتاحي عقيده دارد: بايد با كودك رسا و بلند صحبت كرد و زماني كه كودك شما كاري انجام مي دهد، از لباس پوشيدن گرفته تا خوابيدن، فرصت خوبي براي استفاده از كلمات است.
وي مي گويد: بازگويي يك داستان كوتاه و شاد و شعرخواني از روي كتاب هاي مصور، لغات جديدي را در ذهن كودك مي سازد و نشان مي دهد كه هر چيزي، اسمي دارد و در يادگيري كلمات نيز به كودك كمك مي كند.
وي عنوان مي كند: زماني كه كودك به طور اتفاقي كلمه اي را بر زبان مي آورد، او را تشويق و آن لغت را در يك جمله كوتاه تكرار كنيد زيرا اين كار نه تنها دامنه لغات او را افزايش مي دهد بلكه به كودك مي آموزد كه كلمات را مي توان با هم تركيب كرد.
مفتاحي تصريح مي كند: كودك از سن ١٢ تا ١٥ ماهگي، بازگويي اسم هاي ساده را ياد مي گيرد و در سن ١٥ تا ١٩ ماهگي افعالي مثل دويدن، خوردن و نشستن يا صفاتي مانند بنفش، كوچك و سرد به دايره لغات او افزوده مي شود.
وي تاكيد مي كند: والدين نبايد قبل از اين كه كودك درخواستي بكند، به نيازش پاسخ دهند به طور مثال اگر كودكي هميشه پس از بيدار شدن آب مي خواهد، اجازه دهيد تا او درخواست كند و بعد به آرامي جمله اش را تكرار وتكميل كنيد و به او آب بدهيد.
وي مي گويد: بايد به كودك اجازه داده شود تا در هر فرصتي از مهارت هاي زباني خود استفاده كند به ويژه قرار گرفتن در جمع هم سن و سال ها به او كمك مي كند تا صحبت كردن بچه هاي ديگر را ببيند و براي حرف زدن با ديگران تشويق شود.
اين روان شناس تربيتي عنوان مي كند: بنا به نظر برخي از كارشناسان گفتاري، استفاده از شيشه و پستانك احتمال نوك زباني حرف زدن بچه ها و تلفظ ناجور بعضي از حروف را به دنبال دارد و نبايد غير از موارد ضروري، كودك را به مكيدن طولاني شيشه شير و پستانك ترغيب كرد.
وي خاطرنشان مي كند: والدين بايد صبور و با حوصله باشند و زماني كه كودكان به دنبال كلماتي هستند تا منظور خود را بيان كنند، به آن ها فرصت بدهند و زود خسته نشوند.
وي مي افزايد: زمان دادن به كودك براي تكميل جملات، به او كمك مي كند تا در دفعات بعدي، با آرامش واعتماد به نفس بيشتري صحبت كند در حالي كه تعجيل و هول كردن كودك، امكان اداي صحيح كلمات را از او مي گيرد.
وي مي گويد: پريدن بين حرف كودكان براي تكميل جملات آن ها نيز نادرست است و بايد به آن ها فرصت داده شود تا ذهن و كلام خود را با هم هماهنگ كنند و مهارت خوب صحبت كردن را بياموزند.
مفتاحي عقيده داد: حتي كودكاني كه به طور ذاتي آرام و ساكت هستند نيز در محدوده سني ١٣ تا ١٨ ماهگي، اولين كلمه خود را ادا خواهند كرد و باور كردن توانايي هاي كودكان و تشويق وترغيب آن ها در آموختن هر مهارتي به ويژه زبان آموزي، راهكاري ساده براي تقويت و پيشرفت كودكان است.