ترفندهایی برای همکاری کودکان 

در انجام کارهای خانه با خانواده

گاهی کارهای خانه که تلمبار می شود ، واقعا خسته کننده است و از همه بدتر اینکه ،یک نفر و در بیشتر مواقع مادر خانواده باید کارهای بقیه ی افراد را انجام دهد. گاهی پدر هم به او کمک می کند اما بچه ها انگار مهمانان همیشگی اند و هر چه مادر تلاش می کند تا آنها را به نوعی در قبال وظایفشان مسئولیت پذیر کند ، اما بی فایده است.مشکل فقط این روزها نیست که آنها کودک اند ، اگر امروز نتوانند از عهده ی کارهای شان بر آیند ، فردا نیز بزرگسالانی نصفه و نیمه می شوند.

ترفند های زیر را بکار ببرید تا فرزندان تان با شما در انجام کارهای خانه همکاری کنند.

به فرزندتان بگویید که کارهای خانه اختیاری نیست و به شکایت آنها گوش نخواهید داد و واقعاً هم این کار را انجام دهید.

با تحسین و اظهارنظر مثبت، عزت نفس کودک را تقویت کنید

بگویید کارکردن تا چه اندازه موجب شادی و آسایش شما می‌شود.

کارکردن، هم برای کودک و هم برای سایر اعضای خانواده، مفید و سودمند است.

ارزیابی و بازرسی را به‌نحوی خوشایند انجام دهید.

حتی ناچیز‌ترین دستاوردها را تأیید و ستایش کنید.

به‌جای اینکه مچ کودک را حین انجام کار اشتباه بگیرید، او را در حال انجام یک کار صحیح و خوشایند، غافلگیر کنید.

برای تحسین و تشویق روزانه کودک، دقیقاً کارش را توصیف کنید. مثلاً به‌جای اینکه بگویید عالی است یا تو یه قهرمانی، واضح تشریح کنید که می‌بینم اسباب بازی‌ها سرجایش قرار گرفته و تخت‌ات مرتب است، به این می‌گویند یک کار دقیق و حساب شده، تو خیلی زحمت کشیده‌ای.

توجه خود را بر تلاش‌های انجام‌گرفته یا درس‌های آموخته شده متمرکز کنید نه فقط بر نتیجه نهایی.

کار را هر چه زودتر توصیف و تأیید کنید، تشکر و قدردانی را به بعد موکول نکنید.

اجازه دهید کودک درباره کار خودش قضاوت کند.

گاهی اجازه دهید کودک خود وظایف روزانه خانه را انتخاب کند.

وظایف را تنظیم کنید، خواسته‌ها را تغییر دهید و کودکان را همزمان با رشد و بلوغ، در تصمیم‌گیری‌ها شرکت دهید.

از کودک هر روز انتظار انجام مقداری کار داشته باشید.

برای انجام کارها، هر روز زمان معینی درنظر بگیرید.

ثبات قدم و قاطعیت را با استفاده از تشویق و گاهی تنبیه مثل کم کردن حقوق هفتگی یا ماهانه یا انصراف از بردن او به پارک یا مهمانی تقویت کنید و پاداش‌های شفاهی فوری به او بدهید.

به‌خاطر داشته باشید هدف، همکاری، احترام و علاقه متقابل است،‌ نه فقط انجام شدن کارها.

برای کودک فرصت‌هایی فراهم کنید تا خدمت دلسوزانه‌ای به فرد نیازمند بکند. چنین فعالیت‌هایی، احساس محبت، سپاسگزاری و تمایل بیشتر به کمک در کارهای منزل را در او تقویت می‌کند.

از تهدید و تنبیه‌های مداوم بپرهیزید. این روش‌ها به ندرت نتایج مثبت و ماندگار دارند.

به کودکان برچسب‌های مثبت بزنید؛ پسر خوش شانس، دختر مهربان، برادر قوی،‌ بچه باهوش و... می‌تواند تصور ذهنی شیرین، دلپذیر و ماندگاری برای بقیه عمر کودک فراهم کند.

محدودیت‌ها یا تهدیدهایی را که قادر یا مایل به انجام آن نیستند، درنظر نگیرید.

مخصوصاً در مورد کودک خردسال، دستورهای واضح و ساده به کار ببرید.

تفاوت‌های فردی کودکان را مدنظر قرار دهید.

زمانی که کودک تحت فشار روانی است،‌ از خواسته‌ها و انتظارات خود بکاهید.

به مشکل حمله کنید، نه به کودک و شخصیت او.

بر نقایص و کاستی‌های کوچک و ناچیز اصرار نورزید.

از کاربرد جمله‌های تهدیدآمیزی نظیر « این کار را بکن وگرنه...» پرهیز کنید.

کلام آخر اینکه رسیدگی بیش ازحد و وابسته نگه‌داشتن کودک نهایتاً به ناتوانی و بدتر از آن به ناسپاسی او می‌انجامد. طفلی که در سال‌های اولیه عمر تنها گیرنده بوده و هیچ توقع و چشمداشتی از او نداشته‌ایم و فرصتی برای ابراز وجود به او نداده‌ایم در بزرگسالی به طفیلی تبدیل خواهد شد که وبال گردن شده، همواره انتظار دریافت سرویس‌ها و خدمات بیشتری دارد. این را به یاد داشته باشیم که این چنین فردی هیچ جایگاه مناسبی در اجتماع نخواهد داشت.

نکاتی بسیار کلیدی در روانشناسی تربیتی کودک 

والدین محترم، با دقت بخوانید!

روانشناسان بر این باورند که کودک در مراحلی از سنین رشد خود دارای خصوصیتهای ویژه همان مقطع می باشد . با دانستن این خصوصیات سنی ، اگر والدین این ویژگی ها را مشاهده نکردند باید نگران باشند ، نه این که اگر در کودکشان موجود بود گله کنند ! این دوران بر این قرارند : 

1 – از تولد تا دو سالگی : شخصیتی حس گر و علاقه مند به لمس اشیاء می باشد . لذا والدین جز در مواقع خطر نباید مانع شوند . 

2 – دو الی چهار سالگی : درون کودک فقط مشغول عکس برداری از رفتار ها و شخصیت هاست و با آنها شخصیت خود را شروع به ساختن می کند . 

3 – چهار الی هفت سالگی : علاقه شدیدی به ادبیات کودکانه و بازی ها دارد . نیازمند به توجه زیاد و ارتباط کلامی بالاست . تفکری خود محور دارد که با خودخواهی کاملاً متفاوت است (توجه شود !) همه را با خود همراه می سازد و نیاز به تایید دارد ، لذا باید با او همراه بود . نیاز شدیدی به رابطه با هم سن و سالان دارد . قدرت تصویر سازی ذهنی بسیار بالایی دارد ، لذا به داستان علاقه مند است .بر روی موضوعات سخت متمرکز می شود پس مهم است روی بدیها تمرکز کند یا خوبیها . قوانین و قواعد ساده را می فهمد ولی قوانین پیچیده را خیر . بعضی قوانین را به طور ثابت در ذهنش نگاه می دارد ، لذا نباید اشتباهت را برایش توجیه کرد .

5 – یازده سالگی به بعد : توان تفکر وتجزیه تحلیل بالایی دارد ، زمان ظهور استعداد های اصلی اوست ، ادراک اصول اخلاقی را به دست می آورد . 

با فرزندمان چگونه برخورد کنیم ؟ 

روانشناسان دینی و حتی غربی ، دوران تربیتی فرزند را به سه دوران تقسیم می کنند : 

7 سال اول زندگی : در هفت سال اول والدین باید مانند غلام باشند و فرزندان چون پادشاه . 

7 الی 14 سالگی : در هفت سال دوم والدین پادشاه اند و فرزند غلام . 

14 الی 21 سالگی : در هفت سال سوم والدین پادشاه اند و فرزند وزیر . یعنی نقش مشاور را دارد . 

نکاتی در مورد بازی های کودکانه : 

• مهم است بدانیم حداقل زمان بازی با کودک دو ساعت است . در غیر این صورت کودک ارضا نشده و این نیاز در وی به صورت عقده باقی می ماند . پس اگر والدینی کودکشان را به پارک یا محلی برای بازی و تفریح بردند ، تا قبل از این زمان او را محروم نکنند . 
• بازی خانه سازی کودک را صاحب اختیار بار می آورد و به او می آموزد که باید ساخت !

• بازی ترکاندن باد کنک برای رفع عقده ها و رهایی از خجالتی بودن مفید است . به کودک می فهماند که بزرگترین چیزها ( مشکلات ) هم به دستان تو می ترکد ! می فهماند که عقده هایت را بترکان . 
• خمیر بازی منعطف بودن را به طور غیر مستقیم به او می آموزد و به او می فهماند لج باز نباش و گاهی هم تو تغییر کن . 
• تلفن بازی : بازی که در آن والدین با استفاده از دو عدد گوشی تلفن با کودکشان تلفنی صحبت می کنند ، این بازی بهترین وصیله برای ارتباطی کردن و آموختن روابط عمومی و رفع خجالتی بودن است . 
• دروغ ابزار بازی کودکان است ! چون خیال پرداز است و قدرت تصویر سازی بالایی دارد . این عیب کودک نیست . دقت شود ! 

تحسین کودک : 

• باید کار یا ویژگی خاص کودک تشویق شود نه کل شخصیت او . نگویید آفرین پسر خوب ، این تشویق به او می فهماند که تو همواره خوبی و هیچ عیبی نداری ! بلکه باید مثلا گفت : آفرین به پسری که مسواک می زند . 
• برای رفتار های ویژه اش از تحسین ویژه استفاده کنید . 
• هر کار خوبی را جداگانه تشویق کنیم . اگر دو کار خوب انجام داد هر دو را جدا جدا تشویق کنیم . 
• هر نوع پیشرفتی را باید تحسین کرد . نمره 12 به 13 تشویق دارد . 
• باید دانست که تشویق موثر تر از تنبیه است ! 
• در تحسین ها از جملات تکراری استفاده نکنیم . 
• کودک در همان موقع تشویق باید تشویق شود و در همان موقع تنبیه ، تنبیه . 

تنبیه کودک : 

• آخرین روش تنبیه ، تنبیه بدنی است ! آن هم فقط توسط پدر . چون اگر از پدر رنجید به سمت مادر می رود ، چون کانون مهر است . ولی اگر از مادر رنجید به کجا خواهد رفت ؟ 
• تنبیه نباید در مقابل افراد دیگر انجام شود . 
• اگر والدین می دانند تنبیه بدنی اثر ندارد ، نباید بزنند . اگر تنبیه بدنی را آخرین راه دانستند ، نباید به صورت او ضربه بزنند . نباید به گونه ای بزنند که سرخ یا کبود شود . نباید با آلتی یا وسیله ای بزنند . اگر کودک بیمار است اصلا نباید تنبیه بدنی شود . 
• اولین مرحله تنبیه نگاه بی محبت است . مرحله ی بعد قطع جوایز است . مرحله بعد قطع آن چیزهایی است که او دوست دارد ، مانند : یک کارتون یا یک غذای خوشمزه یا رفتن به خانه خاله و ... آن هم ابتدا باید در حد تهدید باشد . 
• مرحله بعد تنبیه قهر های چند ساعته است ، چند ساعت نه بیشتر !

نکاتی پراکنده در مسائل کودک : 

• به قولهایی که به کودک می دهید کاملا مقید باشید ! چه در تنبیه ، چه در تشویق . 
• به دعوا های دو کودک نباید اهمیت ویژه نشان داد . چون آن را مهم تر جلوه می دهد و آنها حساس تر می شوند . 
• تا می توانیم اشکالات و عیب های کودک را نبینیم ! اگر قرار شد نبینیم و توجه نشان ندهیم ، هیچ اهمیتی ندهیم چه با نگاه و یا حرکات صورت و ... . 
• بچه باید بچگی کند ، نه اینکه به کلاس زبان برود ! دقت شود که کلاس های اضافی و تقویتی برای بعد از 11 سالگی است . 
• بچه های پیش فعال و اکتیو را باید به کارهای عملی مثل بستن پیچ و مهره و یا باز کردن سرپیچ لامپ و ... انداخت . 
• اگر فرزندتان برادر یا خوهر کوچکش را می زند ، مسئولیت آنها را به او بده و بری این کار برایش پاداش قائل شو . 
• در مراحل تربیت همیشه نباید توقع پاسخ مثبت داشت . کودک در نوسان است . 
• هیچ گاه بین کارتون دلخواه کودک ، برنامه را قطع نکن !

• زیاد به کودک دستور نده ، اما گاهی هم او را به کار بینداز . 
• کودک باید صاف تلوزیون تماشا کند . صدای تلوزیون کم باشد تا گوشهایش به صداها حساس شود . شاید نیاز بود در عبور از خیابان صدای بوق ها را خوب بشنود تا بیشتر مراقب باشد . 
• بازی هایی که ابهت تو را می شکند و برخورد های فیزیکی دارد را با کودک انجام نده . اما بسیار خوش اخلاق باش. 
• به صحبت های کودک گوش کن . کودک پر حرف است ! 
• جدی و با ابهت از کودک چیزی بخواه یا دستور بده . 
• کودک حواس پرت است و گاهی هم بی توجه . ابتدا توجهش را جلب کن تا به تو نگاه کند ، بعد با او صحبت کن . 
• در بازی های مسابقه ای سعی کن بازنده تو باشی . 
• جملات دستوری را نباید پرسشی گفت . مثل : جاتو جمع کردی ؟ 
• به کودک قرقرو باید بی اعتنایی کرد . 
• دو چیز برای بچه آرامش بخش است : صدای آب و صدای جیرجیرک . 
• کودک را در مسائل خودش درگیر کنید . مثل : کیفش ، کفشش ، مدرسه اش و ... . 
• سعی شود صبحانه کودک شامل : شیر گلاب ، عسل ، خامه تزئین شده ، نان جو ، عدسی و آن چیزی که او دوست دارد باشد . 
• اگر کودک در خواب راه می رود : 
1 – راه های خروج را ببندیم 
2 – از آژیر خطر با حسگر عبور استفاده کنیم 
3- مکان خوابش را عوض کنیم . 
• بازی شغل کودک است ! 
• برای هر رفتار بد ابتدا یک جایگزین پیدا کن ، بعد او را نهی کن ! اول شکلات را بده ، بعد چاقو را از او بگیر ! 
• اگر کودک شب ادراری دارد ، روزها قبل از رفتن به دستشویی او را به نگه داشتن چند ثانیه ای تمرین دهیم تا مثانه اش تقویت شود . 

جدول تشویق و تنبیه : 

می توانید با ساختن یک جدول هفتگی او را تشویق و تنبیه کنید . طبق آنچه که بیان شد . مثلا با هر کار خوب یک آدمک خندان بگیرد وبا هر سه آدمک یک جایزه . با هر سه جایزه یک جایزه ویژه . جایزه ها می تواند یک غذای خوشمزه یا یک هدیه کوچک باشد . برای تنبیه هم می توانید از یک آدمک اخمو استفاده کنید . 

چگونه بفهمیم آرزوی کودک چیست تا آن را به عنوان یک هدیه ویژه قرار دهیم ؟ 

می توان برای فهمیدن بزرگترین آرزوی کودک از روشهای زیر استفاده کرد : 
1- در یک بازی به نام غول چراغ جادو ، شما غول هستید و آرزوی کودکان مهربان را برآورده می کنید . از او می پرسید بگو ببینم آرزویت چیست ؟ با این روش آرزوی او را فهمیده و بعد برای او تهیه می کنید . 
2- از او می پرسید : اگر تو مثلا n تومان پول داشتی چه می خریدی برای خودت ؟ برای بابایی یا مامانی چه؟ و با این روش خواسته او را می فهمی .

ویژگی های اتاق کودک : کودک باید جدا خوابیدن را از ابتدا بیاموزد . اتاق خواب کودک باید زیبا و تزئین شده باشد ، با هر آنچه که او دوست دارد . از نور های رنگی استفاده شود . به روی کودک نباید پتوهایی با شکل های حیوانات وحشی انداخت .

منبع : کودک

آنها كه فكر مي كنند بچه ها چيزي سرشان نمي شود و فقط به فكر بازي و خنده اند، اين يادداشت را نخوانند.

اين نوشته مخصوص بزرگسالاني است كه مي دانند هر كودك حكم لوح نانوشته اي را دارد كه اطرافيان هر چه روي آن بنويسند بر آن حك مي شود و پاك كردنش تقريبا نشدني است.

    بچه ها حتي كم سن و سال ترينشان، اگر چه هوش و حواسشان معطوف به بازي و كارهاي كودكانه است، اما در عين حال رفتار بزرگ ترها را زير ذره بين دارند و همه رفتارها و حرف هاي آنها را مي بينند و مي شنوند.
    
    پس طبيعي است اگر در خانه، بزرگ تري كاري اشتباه انجام دهد و حرف نادرستي بزند اين كودك آن را ضبط مي كند و در ناخودآگاهش نگه مي دارد و در موقع لزوم آن را تكرار مي كند. ماجراي وجدان داشتن و نداشتن هم از همين ناحيه آب مي خورد.
    
    وقتي كودكي مي بيند كه پدر و مادر كه عزيزترين و نزديك ترين آدم هاي زندگي او هستند گاهي كه منافعشان به خطر مي افتد يا زمان هايي كه قرار است سودي عايدشان شود براحتي وجدان را زير پا مي گذارند او نيز اين گونه رفتار كردن را مي آموزد.
    
    پس اگر قرار است وجدان به معني قوه تشخيص خوب و بد از يكديگر و پذيرش مسئوليت كارها را در كودك پرورش دهيم ابتدا بايد خودمان آدم هاي باوجداني باشيم و با صداقت و محبت رفتار كنيم و براي كودكمان نماد رفتار اخلاقي باشيم.
    
    در واقع بزرگ ترها بايد در گفتار و رفتارشان نشان دهند به چه گروه از كارها اخلاقي گفته مي شود و كدام رفتارها غيراخلاقي است. صحبت كردن درباره انگيزه انجام دادن كار غيراخلاقي نيز روشي مطلوب براي پرورش وجدان در بچه هاست، به اين نحو كه وقتي كودك كاري نادرست انجام مي دهد بدون اين كه بخواهيم پيشداوري كنيم و ذهنش را بخوانيم بايد از او سوال هايي كنيم كه نشان دهد نيت آنها چه بوده است.
    
    برخلاف تصور ما، بچه ها از روي بدذاتي مرتكب اشتباه نمي شوند، اما به هر حال سكوت ما در قبال اقدامات نادرست بچه ها اين پيغام را به آنها منتقل مي كند كه حتما كاري كه انجام داده اند درست و مورد تائيد بوده است.
    
    البته فقط نشان دادن اين كه انجام دادن كاري اشتباه است براي پرورش وجدان كودك كفايت نمي كند، بلكه بايد درباره پيامدهاي آن كار نادرست هم با كودك صحبت كرد مثلااگر او هنگام امتحان تقلب كرد بايد از او بپرسيم كه به نظرش اگر همه بچه هاي كلاس در امتحان تقلب كنند چه اتفاقي رخ خواهد داد.
    
    وقتي كودك كار ناشايست و غيراخلاقي را شناخت و از عواقب آن نيز باخبر شد مرحله اي ديگر نياز است كه او بياموزد كه اگر چنين اتفاقي افتاد چطور مي تواند اوضاع آشفته پيش آمده را ترميم كند. در واقع در اين مرحله حس مسئوليت پذيري فرد نسبت به كارهايي كه انجام داده رشد پيدا مي كند و كودك مي آموزد پس از هر خطا چگونه آن را جبران كند و تعادل از دست رفته را برقرار كند.
    
    رسيدن به اين نقطه همان چيزي است كه فرآيند پرورش وجدان به آن نياز مبرمي دارد چون تلاش براي جبران اشتباهات باعث مي شود كودك به رفتارهاي نادرست خود بيشتر فكر كند و به خاطر بسپارد كه پيامد هر رفتار اشتباه چيست.
    
    البته كودك در تمام اين لحظات به همراهي والدين نياز دارد و پدر و مادرها بايد از نشان دادن واكنش هاي تند و پرخاشگرانه كه با تنبيه هاي سخت همراه است، پرهيز كنند چون ترس ناشي از اين رفتارهاي خشن سبب مي شود تا كودك از آنها فاصله بگيرد.
    
    وجداني كه پرورش يافته حتي در سخت ترين شرايط هم زير پا گذاشته نمي شود چون وجدان هشيار و بيدار كه ملامتگر نفس آدم هاست، مثل آينه اي بزرگ و تمام قد است و زشتي هاي يك فرد را با تمام جزئيات بازتاب مي دهد، براي همين فرد با وجدان همواره از اين كه تصويرش با اين وضوح در آينه منعكس شود دوري مي كند و اين همان موضوعي است كه بايد براي نهادينه شدنش در وجود بچه ها تلاش كرد.

نويسنده: آويد طالبيان