۱۸ تا ۲۴ماهگي

در سن ۱۸ ماهگي، کودک بايد دامنه لغاتي در حد ۲۰ لغت و در سن ۲ سالگي در حد ۵۰ لغت داشته باشد. پيشرفت تکلم کودک در ۲ سالگي، با اداي جملات ۲-۳ کلمه‌اي است. در اين سن کودک به راحتي جمله مي‌سازد و مفاهيم و خواسته‌هاي خود را با جملات ترکيبي بيان مي‌کند، به طوري‌که افراد غريبه که با حرف زدن کودک آشنايي ندارند، حداقل نصف حرف‌هاي کودک را متوجه مي‌‌شوند (اطرافيان نزديک ممکن است اکثر حرف‌هاي کودک را بفهمند) علاوه بر اين در اين سن، کودک قادر است دستورات ۲ مرحله‌اي را هم اجرا کند مثل <عروسکت را زمين بگذار و توپ را بردار>!

2 تا ۳سالگي
در اين سن دامنه لغات کودکي بسيار افزايش مي‌يابد و از حد شمردن مي‌گذرد، کودک مي‌تواند به راحتي، چند کلمه را با هم ترکيب کند و جمله بسازد. افراد غريبه مي‌توانند در حدود سه‌چهارم صحبت‌هاي کودک را متوجه شوند. در اين سن قدرت فهم و درک مطلب کودک هم افزايش قابل توجهي پيدا مي‌کند و به طور مثال کودک به راحتي مفهوم دو جمله <توپ را روي ميز بگذار> و يا <توپ را زير تخت بگذار> را مي‌فهمد. در اين سن، کم‌کم شناخت رنگ‌ها آغاز مي‌شود و کودک مفاهيم بزرگ و کوچک را هم ياد مي‌گيرد و فرق توپ بزرگ و کوچک را مي‌فهمد.
تاخير در تکلم، چرا و به چه علت است ؟

عوامل متعددي مي‌توانند باعث ايجاد اشکال در تکلم کودک شوند. تاخير تکلم در بچه‌اي که از جهات ديگر سالم است و رشد طبيعي دارد ممکن است به علت مشکلاتي در دهان مثل اختلالات زبان و يا کام باشد. در برخي از بچه‌هايي که دچار اختلال تکلم هستند، مشکلاتي در اعصاب حرکتي وجود دارد و کودک در استفاده از لب‌ها، زبان و فک براي صحبت کردن دچار مشکل است. در اين بچه‌ها ممکن است اختلال تکلم به تنهايي يا همراه با ساير اختلالاتي مثل اشکال در تغذيه باشد.
مشکلات شنوايي، هم يکي از دلايلي هستند که به طور شايع باعث اختلال تکلم مي‌شوند. به همين جهت هرگاه درباره حرف زدن کودک نگرانيم و فکر مي‌کنيم که در اين زمينه مشکل دارد بايد حتما براي بررسي شنوايي کودک به متخصص مراجعه کنيم. در اين زمينه دقت به عفونت‌هاي گوش کودک بسيار اهميت پيدا مي‌کند. عفونت‌هاي ساده‌اي که به طور صحيح درمان شوند تاثيري بر روي شنوايي نخواهد داشت ولي عفونت‌هاي تکرارشونده و علي‌الخصوص مزمن که مورد توجه واقع نشوند مي‌توانند باعث کاهش شنوايي و در نهايت اختلالات تکلم شوند.

●  پدرومادر چه نقشي دارند؟

مثل بسياري از جنبه‌هاي مختلف رشد کودک، تکلم هم جزئي از رشد است که هم به ژنتيک کودک و هم به محيط اطراف او بستگي دارد، بنابراين ميزان تحريکي که از محيط اطراف به کودک مي‌رسد نقش بسيار مهمي در شروع تکلم در کودک بازي مي‌کند. علاوه بر اين، وقتي که مشکلات شنوايي، زبان و تکلم، يا مشکلات تکاملي در کودک وجود دارد، مداخلات سريع درماني، نقش موثري در بهبود کودک و رشد توانايي‌هاي او خواهد داشت و اينجاست که نقش پدرومادر پررنگ‌تر مي‌شود. والدين به محض اينکه متوجه اختلالي در کودک مي‌شوند و يا حتي به آن شک دارند، بايد با پزشک مشورت کنند تا تشخيص مشکلات کودک و به دنبال آن درمان به تاخير نيفتد. علاوه بر اين وقت گذاشتن براي کودک بسيار مهم است. سعي کنيد با کودک خود ارتباط برقرار کنيد و حتي در زمان نوزادي که کودک متوجه صحبت شما نمي‌شود، با او حرف بزنيد و برايش آواز بخوانيد و … با اين کار محرک‌هاي محيط را براي کودک افزايش دهيد و روند تکامل زبان را در او سرعت مي‌بخشيد. در حدود سنين ۶ ماهگي مي‌توانيد کتاب خواندن را براي کودک آغاز کنيد.

البته لازم نيست که از همان ابتدا، يک کتاب را به طور کامل براي او بخوانيد، بايد به حوصله کودک هم توجه کنيد. از کتاب‌هاي ساده با نوشته‌هاي کم و عکس‌هاي جذاب و آشنا استفاده کنيد و با بزرگتر شدن کودک از او بخواهيد که اشياء آشنا را در کتاب به شما نشان بدهد: مثلا بگوييد <توپ کو؟> يا <جوجو کو؟> بچه‌هاي کوچک گاهي حتي داستان‌ها و شعرهاي مورد علاقه‌شان را حفظ مي‌کنند و وقتي که کمي بزرگ‌تر شدند، آنها را براي شما تعريف مي‌کنند و مي‌خوانند

●  به تکلم کودک کمک کنيد :

●  صحبت کردن

مسلما قدم اول صحبت کردن با کودکتان است. هر چه بيشتر با او صحبت کنيد، او آشنايي و اعتماد بيشتري نسبت به کلمات و جملات پيدا مي کند. و زودتر به کشف معني آنها مي پردازد. حتي در زماني که فرزندتان خيلي کوچک است، ‌اين کار موثر مي باشد. نوزادان، معمولا از گوش دادن به صداي شما خوشحال مي شوند. آنان صدايتان را از زمان قبل از تولدشان مي شناسند. و کلمات شما را همچنان به عنوان منبعي آرامش بخش تجربه مي کنند.

در صورتي که نمي دانيد به فرزندتان چه بگوييد، مي توانيد با نامبردن اشيا اطرافتان و شرح آنچه انجام مي دهيد، شروع کنيد. مثلا « حالا ما تو اتاقتيم . اين تختته که الان مي خواي بري توش بخوابي. اما اول بابا پوشکتو عوض مي کنه ». اهميتي ندارد که او از آنچه مي گوييد چيزي‌نمي فهمد.

●  سوال کردن

مي توانيد با سوال کردن از کودکتان در حين گفتگو او را نيز فعال کنيد. مثلا « دوست داري بريم حمام؟ » ، «چه هواي‌خوبي ، مي خواي بريم قدم بزنيم ؟‌ » وقتي از او سوال مي کنيد به او نگاه کنيد و چند لحظه براي شنيدن جواب منتظر بمانيد. تا زماني که او جواب نمي دهد ،‌مي توانيد خودتان جواب بدهيد. بالاخره روزي مي رسد که او چيزي در جواب مي گويد.

●  گوش کردن

دومين قدم در کمک به پيشرفت زبان فرزندتان گوش کردن است. مشخص شده که فرزندان والديني که با فرزندشان صحبت مي کنند زودتر از فرزندان والديني که تنها آنها را مخاطب قرار مي دهند، به حرف مي افتند. به فرزندتان اين امکان را بدهيد که بتواند چيزي بگويد.

●  تقليد کردن

از اين طريق مي توانيد خيلي زود با فرزندتان گفتگو کنيد. اگرصداهاي نوزاد را تقليد کنيد ، برايش جالب خواهد بود. به اين وسيله به او مي فهمانيد که به اصواتي که او در مي آورد علاقمنديد. مي توانيد اين کار را به شکل بازي در آوريد. براي خودتان نيز جالب خواهد بود که او متوجه شود تقليدش را مي کنيد. در نهايت او نقشها را تغيير مي دهد و کلمات شما را تقليد مي کند.

در اين صورت شما خود را در حد او قرار مي دهيد. وقتي بزرگتر شد و شروع به حرف زدن کرد، نيز مي توانيد اين کار را انجام دهيد. با بکار بردن کلمات ساده و جملات کوتاه گفتگو راحتتر خواهد شد. به زبان بچگانه حرف نزنيد چون او شکل طبيعي حرف زدن را نمي آموزد.

●  استفاده از صداي بلند

مشخص شده که اغلب نوزادان از صداي بلند بيشتر از صداي آرام خوششان مي آيد. البته هميشه بچه هايي هستند که سليقه شان کاملا برعکس است. بنابراين در ماه ها‌ي اوليه تن هاي مختلف را بکار بريد و ببينيد فرزندتان چه واکنشي نشان مي دهد. آواز خواندن در پيشرفت زبان کودک تاثير بسزايي دارد. وقتي آواز مي خوانيد ، صدايتان خودبخود بلندتر مي شود. بچه هاي کوچک عاشق ترانه و ملوديند. اهميتي‌ندارد که چه مي خوانيد. اگر ترانه را با حرکات همراه کنيد،‌ کودک لذت فراواني مي برد. همچنينن به اين طريق بين کلمات و حرکات مربوط به آن رابطه برقرار مي کنيد.

●  معاني انتزاعي

در صورتي که فرزندتان آماده اداي اولين کلمات است، مي توانيد شروع به شرح معاني انتزاعي کنيد. با توجه کردن به رنگها و تاکيد بر تفاوت ميان کوچک و بزرگ، دور و نزديک، بالا و پايين ، خيس و خشک ،‌ گرم و سرد، بيرون و درون و … اين امر ميسر مي شود. در صورتي که اين معاني را با مثال همراه کنيد او زودتر منظورتان را درک مي کند.

بطور مثال :‌« ببين،‌پتوت آبيه ، شلوارتم آبيه ،‌توپتم همين طور. » و « اين خرس کوچوله و اين يک خرس بزرگ »،‌ « دستت را ببر تو آب، ‌اين گرمه و اين يکي‌سرد.» او را بالاي سرتان بگيريد و دوباره پايين بياوريد و بگوييد : « الان بالايي و حالا مي آيي پايين » اگر اين توضيحات را در قالب بازي ارائه کنيد، کودکتان لذت فراواني از آموزش معاني انتزاعي خواهد برد.

آموزش اعداد را نيز به صورت بازي مي توانيد انجام دهيد. با تفاوت بين يک و زياد شروع کنيد. به او نشان دهيد که او يک بيسکويت در دستش دارد اما تعداد زيادي بيسکويت در جعبه است. ترانه ها و اشعاري که در آنها شمرده مي شوند، نيز کمک بسياري به فهم اعداد مي کنند. همچنين مي توانيد با هم انگشتانش را بشماريد يا شمارش پله ها در هنگام بالا يا پايين رفتن از آنها.

کتاب خواندن

کتاب خواندن راه مفيدي براي کمک به پيشرفت زبان فرزندتان است. بچه هاي بزرگ گوش دادن به قصه را خيلي دوست دارند مخصوصا اگر در هنگام خواندن قصه براي هر يک از شخصيتها صدايي متفاوت بکار ببريد. تصاوير کتاب هم برايشان جالب است. با سئوال کردن از او درباره تصاوير و اتفاقات داستان، او را فعالانه در ماجرا شرکت بدهيد.

●  حرف زدن جالب است

با گذشت زمان و پس از اين که بازيهاي کلامي بخشي از زندگي روزمره تان را تشکيل دادند ، کم کم متوجه مي شويد که تواناييهاي کلامي فرزندتان بيشتر مي شود. او نه تنها کلمات متفاوت بيشتري را مي فهمد بلکه آنها را براي بيان خواسته هايش بکار مي برد. احتمالا سعي کند با شما آواز بخواند و جملاتتان را با زبان خودش تکميل کند.
در اين مرحله بسيار مهم است که او را زياد تحت فشار قرار ندهيد. او را مجبور نکنيد که حرف بزند. اگر پس از چند بار سوال کردن باز هم بجاي استفاده از کلمات با ايما و اشاره خواسته اش را بيان کرد به سوال کردن ادامه ندهيد. چون او در اين صورت مايوس مي شود. بايد مراقب باشيد که صحبت کردن برايش همچنان جالب بماند. اگر نشان مي دهد که منظورتان را فهميده است، از او تعريف کنيد و تلاشش را براي بيان هر چيزي بستاييد. از اين راه او بيشتر به حرف زدن ترغيب مي شود تا زماني که به او القا کنيد بايد حرف بزند. صبور باشيد و بدانيد که هر کودک با روش و سرعت خودش صحبت کردن را مي آموزد.

●  تلفظ کردن

اولين کلمان و جملان بچه ها شباهتي به آنچه بايد باشند ، ندارند. اغلب بچه ها براي تلفظ حروف بي صدا مشکل دارند. يا بعضي از کلمات بنظرشان طولاني مي آيد بنابراين اول يا آخرش را حذف مي کنند. البته زبان بچه ها خيلي شيرين است. به مرور او تلفظ صحيح را ياد خواهد گرفت.

بسيار مهم است که سختگيري نکنيد. براي تصحيح تلفظش بهترين راه اين است که آنچه او مي گويد را درست تکرار کنيد. به هيچ وجه از او انتقاد نکنيد. وقتي با خوشحالي به راديو اشاره مي کند و مي گويد: ” ايو ” بجاي گفتن ” نه ، اين ايو نيست ، راديوه . تو هم بگو راديو ” بگوييد : “آفرين ، اين راديو ه”

اين قانون که بايد علاقمند و صبور بمانيد ، در تمام مراحل رشد زبان فرزندتان معتبر است . وقتي شما صحبت کردن و فهميدن را به عنوان يک توانايي جالب و مفيد معرفي کنيد ، او با علاقه بيشتر ي به يادگيري مي پردازد. با او بازي کنيد، آواز و شعر بخوانيد ، آن وقت مي بينيد که او با چه شاديي همراهيتان مي کند و ياد مي گيرد.
ريتم فرزندتان را دنبال کنيد. او نشان مي دهد که چه موقع از رنگها و اعداد خسته شده و ترجيح مي دهد با حيواناتش بازي کند. در اين ميان فراموش نکنيد که از اولين کلمات و تلفظ بامزه زبان بچگانه او لذت ببريد.

همه اينها را يادداشت کنيد ،در اين صورت مي بينيد که او چقدر سريع مي آموزد. همچنين به اين وسيله مدرکي ارزشمند نيز براي بعدها که دوران بچگي به پايان مي رسد، تهيه کرده ايد.